Merhaba — bugün birlikte bir kadar teknik ama bir o kadar da toplumsal yönleri olan bir konuyu ele alacağız: “Köy İhtiyar Meclisi (KİMlerden OLUŞUR?)” — hem kanun açısından, hem erkek‑bakış açısıyla (veri, nesnellik odağıyla), hem de kadın‑bakış açısıyla (duygusal, toplumsal etki odağıyla). Fikirlerinizi de okumak isterim: sizin köyünüzde bu meclisin nasıl bir algısı var?
1. Hukuksal ve yapısal gerçeklik
Öncelikle, Köy İhtiyar Meclisi’nin kimlerden oluştuğunu ve nasıl bir yapı işlediğini veriler ışığında analiz edelim:
1924 tarihli 442 Sayılı Köy Kanunu’na göre, köy yönetim organlarından biri ihtiyar meclisidir. ([9lib][1])
Üyeler iki ana gruptan oluşur: seçilen üyeler ve doğal üyeler. ([Vikipedi][2])
Seçilen üyeler: köy derneği aracılığıyla, köyde yaşayan seçmenler tarafından seçilirler. Adaylık sistemi yoktur; siyasi partiler aday gösteremez. ([9lib][1])
Doğal üyeler: köy öğretmeni ve köy imamı gibi görevde bulunan kişiler, otomatik olarak üyedirler. ([dayibilir.com][3])
Üye sayısı nüfusa göre değişir: örneğin nüfusu 1.000‑in altında olan köylerde 8 üye, 1.001‑2.000 arasında olanlarda 10 üyeye çıkabilir, nüfus 2.000’den fazla ise 12 üyeye kadar çıkabilir. ([Yandex][4])
Akraba olan kişilerin aynı anda mecliste bulunması yasaktır: karı‑koca, anne‑baba, gelin‑damat gibi ilişkilerde birden fazla üyelik engellenmiştir. ([Emlak Kulisi][5])
Bu veriler erkek‑yaklaşımı açısından “nesnel” bir çerçeve sunar: kurallar, sayı, seçim usulü, statü. Ne var ki, bu yapı sadece kâğıt üstünde değildir; köy toplumu içinde yaşar, hissedilir ve etkiler yaratır.
2. Erkek Bakış Açısı: Veriye, işleme ve karar mekanizmasına odaklanma
Erkek odaklı bakış açısıyla baktığımızda, Köy İhtiyar Meclisi şu şekilde değerlendirilebilir:
Yapısal veriler: Kimlerin seçildiği, kaç üye olduğu, adaylık sisteminin olup olmadığı, doğal üyelerin kimler olduğu gibi ölçülebilir unsurlar açık.
Karar alma süreçlerinin incelenmesi: Meclis karar alıyor, bütçeyi denetliyor, köy işlerini düzenliyor. Mevzuatta bu görevler tanımlanmış. ([9lib][1])
Etkinlik ve verimlilik: Ok, “üye sayısı yeterli mi?”, “yedek üyeler var mı?”, “kararlara katılım oranı nasıl?”, “meclisin kararları uygulanıyor mu?” gibi sorular ortaya çıkar.
Seçim süreci analizi: 5 yılda bir yapılan seçim, adaylık yokluğu, siyasi partilerin reklam yapamaması gibi mekanizmalar sistemi biçimlendirir. Bu da “yerel demokrasi” bağlamında önemli bir veridir. ([9lib][1])
Bu bakış açısıyla köy ihtiyar meclisi bir “yönetim organı” olarak analiz edilir: kim var, ne iş yapıyor, verimlilik nasıl, hesap verebilirlik düzeyi nedir? Böylece sistemin güçlü ve zayıf yönleri ortaya çıkar.
3. Kadın Bakış Açısı: Duygusal ve toplumsal etki boyutu
Kadın bakış açısıyla ise bu yapı “verilerden” öte, köy toplumu üzerindeki etkiler ve insan boyutuyla ilişkilendirilir:
Sosyal bütünlük: İhtiyar meclisi, köyde insanların bir araya geldiği karar organıdır. Bu, yalnızca teknik bir yönetim değil, aynı zamanda toplumsal bağların, güvenin, komşuluk ilişkilerinin hissedildiği bir alandır.
Temsillik ve toplumsal adalet: Seçim sistemi adaylık hakkı tanımaması, siyasi partilerin tercih edilememesi gibi unsurlar “yerel halkın kendi özgürlüğüyle” karar verdiği algısını yaratabilir. Ancak bu sistem kadınların, gençlerin veya azınlıkların katılımını ne ölçüde destekliyor? Bu da bir soru işaretidir.
Gelenek‑modern çatışması: Doğal üyelik (imam, öğretmen) gibi unsurlar, geleneksel toplumsal rolleri yansıtır. Bu durum, modern demokratik normlarla çatışabilir; “kim temsil ediyor?”, “kim karar alıyor?” gibi soruları gündeme getirir.
Etki ve görünürlük: Meclisin kararlarının uygulanması, köyde yaşayanların hayatını nasıl etkiliyor? Örneğin, kadınların ortak kullanım alanları, çocukların eğitimi, yaşlıların durumu, sosyal destek mekanizmaları gibi konular ihtiyar meclisinin kararlarından doğrudan etkilenebilir. Bu bağlamda, ihtiyar meclisi yalnızca yönetim değil, toplumsal dönüşüm aracı olabilir.
Bu bakış açısı, sadece “kim, ne, nasıl?” değil, “kim için, niçin, ne kadar hissedilir?” sorularını gündeme getirir.
4. Karşılaştırmalı Değerlendirme: Erkek ve Kadın Açılarının Kesişimi
Bu iki bakış açısını yan yana koyduğumuzda ilginç kesişimler ve gerilimler ortaya çıkar:
Her iki bakış da “kimlerden oluşur?” sorusuna yanıt verir ama erkek yönü daha çok “istatistiksel”, “yönetimsel” iken kadın yönü “toplumsal” ve “insanî” odaklıdır.
Erkek bakış açısı sistemin işleyişine dair net veriler ararken, kadın bakış açısı sistemin içindeki insanların durumunu, temsiliyetini, adaletini, hissettirdiği güveni sorgular.
Erkek bakış açısı için üye sayısı, seçilen/doğal üye ayrımı, seçim usulleri önemliyken, kadın bakış açısı için bu mekanizmaların “kimin sesi duyuluyor?”, “kimin katkısı var?”, “kim dışlanıyor?” sorularına verdiği yanıtlar önem kazanır.
Bir köyde ihtiyar meclisinin sadece formal bir organ olması ile, köy halkı tarafından hissedilen, toplumsal düzeyde anlamlı bir kurum olması arasında fark vardır. Erkek bakış açıkça “kurum işliyor mu?” derken, kadın bakış “kurum ne kadar hissediliyor ve ne kadar yaşamla iç içe?” sorusunu öne çıkarır.
5. Tartışma için Sorular
Sizce köyünüzde ihtiyar meclisine seçilenlerin ve doğal üyelerin profili nasıl? Verilerle örtüşüyor mu?
İhtiyar meclisindeki kararların köy halkına etkisi sizce ne düzeyde? Özellikle kadınlar, gençler, yaşlılar açısından nasıl hissediliyor?
Adaylık hakkı olmaması ve siyasi partilerin yer almaması bu meclisi demokratik kılıyor mu yoksa sınırlıyor mu?
Doğal üyelik sisteminin (imam, öğretmen) varlığı geleneksel yapıları güçlendiriyor mu yoksa yerel yönetimde süreklilik sağlayan bir unsur mu?
Meclisin karar alma süreçlerinde daha çok sayısal veri ve yönetimsel hesap mı ağır basmalı, yoksa toplumsal duyarlılık ve katılım mı? Sizce hangisi eksik?
—
Sonuç olarak, Köy İhtiyar Meclisi yalnızca bir yönetim organı değil; aynı zamanda köy toplumu için bir karar, denetim ve katılım platformudur. Erkek yönüyle bakıldığında “kimler, nasıl seçiliyor, ne kadar üye var, nasıl işliyor?” soruları öne çıkar. Kadın yönüyle ise “bu süreç toplumsal olarak ne kadar kapsayıcı, etkili ve hissettirici?” soruları vardır. Bu iki perspektif bir arada değerlendirildiğinde, gerçekçi ve insanî bir bakış açısı kazanabiliriz.
Fikirlerinizi merak ediyorum: Sizce kendi köyünüzde ya da bildiğiniz bir köyde ihtiyar meclisinin işleyişi bu tanımlara uyuyor mu? Bundan sonra ne değişebilir sizce?
[1]: https://9lib.net/article/k%C3%B6y-i%CC%87htiyar-meclisi-k%C3%B6y-y%C3%B6netiminin-organlar%C4%B1.yr30nj6j?utm_source=chatgpt.com “Köy İhtiyar Meclisi – Köy Yönetiminin Organları”
[2]: https://tr.wikipedia.org/wiki/%C4%B0htiyar_Heyeti?utm_source=chatgpt.com “İhtiyar heyeti – Vikipedi”
[3]: https://www.dayibilir.com/soru/51306/koy-ihtiyar-meclisinin-dogal-uyeleri-kimlerdir?utm_source=chatgpt.com “Köy ihtiyar meclisinin doğal üyeleri kimlerdir?-51306 …”
[4]: https://yandex.com.tr/yacevap/c/hukuk/q/koy-ihtiyar-meclisi-uyeleri-kimlerden-olusur-1232851453?utm_source=chatgpt.com “Köy ihtiyar meclisi üyeleri kimlerden oluşur? – Yandex”
[5]: https://emlakkulisi.com/guncel/koy-kanunu-ihtiyar-heyeti-kimlerden-olusur/493652?utm_source=chatgpt.com “Köy kanunu ihtiyar heyeti kimlerden oluşur – Emlakkulisi.Com”