Uzağı görememe kaç yaşında başlar ?

Uzağı Görememe Kaç Yaşında Başlar? Toplumsal Görme Biçimleri Üzerine Sosyolojik Bir İnceleme

Bir araştırmacı olarak, insanın görme biçimlerinin sadece biyolojik değil, aynı zamanda toplumsal bir mesele olduğunu düşündüğüm anlar olur. Çünkü “uzağı görememek” yalnızca bir göz rahatsızlığı değil, bazen toplumun geleceğe bakışındaki kısıtlılığın da bir metaforudur. İnsan bedeninin değişimiyle toplumun dönüşümü arasında güçlü bir paralellik vardır. Göz, yalnızca ışığı değil, anlamı da yakalar; uzağı görememek ise bazen fiziksel bir eksiklikten çok, kültürel bir sınırlılığın ifadesidir.

Uzağı Görememe: Bedenin Fizyolojisinden Toplumun Psikolojisine

Tıpta uzağı görememe, yani miyopi, genellikle çocukluk veya ergenlik döneminde başlar. Göz, henüz gelişimini tamamlamadan önce yoğun şekilde yakın mesafeye odaklanmaya alıştığında, uzak mesafedeki görüntüler bulanıklaşır. Bu biyolojik süreç, sosyolojik açıdan da dikkat çekicidir. Çünkü birey, erken yaşta sadece “yakındaki” olana —ailesine, okuluna, çevresine— odaklanır; “uzaktaki” yani geleceğe, topluma, farklı fikirlere karşı körleşir.

Toplumlar da bazen miyoplaşır. Kısa vadeli kazançlara, anlık tatminlere, geçici popülerliklere odaklanır; uzun vadeli planlamayı ihmal eder. Tıpkı bir çocuğun ekran karşısında fazla zaman geçirmesiyle gözlerinin tembelleşmesi gibi, toplum da hız çağında sürekli “yakına bakmaktan” geleceği göremez hale gelir.

Toplumsal Normlar ve Görme Biçimleri

Toplumsal normlar, bireylerin neyi görüp neyi görmeyeceğini belirler. Bazı şeyler öylesine içselleştirilmiştir ki, görünür oldukları halde fark edilmezler. Örneğin, erkeklerin kariyer odaklı olmaları, kadınların ise aile bağlarını güçlendirmesi beklenir. Bu normlar, bireyin “görüş açısını” sınırlar.

Bir erkek, yapısal işlevlere yönlendirilir — iş, üretim, statü, güç. Ona “uzağı gör” denir: hedef belirle, strateji kur, ilerle. Kadın ise ilişkisel bağlara yönlendirilir — sevgi, empati, bakım, duygusal süreklilik. Ondan “yakını görmesi” beklenir: evi, çocuğu, yakın çevreyi. Bu durumda, toplumun yarısı geleceği; diğer yarısı ise bugünü taşır. Ancak her iki taraf da birbirinden bağımsız kaldığında, kolektif bir miyopi doğar. Toplum bütünüyle uzağı göremez hale gelir.

Kültürel Pratikler ve Görsel Sınırlar

Kültürel pratikler, görme biçimlerini pekiştirir. Bir toplumda televizyon haberlerinde sürekli kriz, tehdit ve korku gösteriliyorsa, bireylerin “gelecek algısı” bulanıklaşır. Uzağı görmek yerine, herkes “şimdi”ye saplanır. Öte yandan, bazı kültürlerde geleceğe odaklılık —örneğin eğitimde, teknolojide, inovasyonda— bir erdem olarak öğretilir. Bu durumda, toplumun göz kasları gelişir; uzun mesafe görüşü güçlenir.

Uzağı görememe bazen bir “konfor alanı” tercihidir. Çünkü yakın olanı görmek güvenlidir; tanıdıktır, kontrol edilebilir. Uzak ise belirsiz, karmaşık ve yorucudur. Toplumlar, tıpkı bireyler gibi, belirsizlikten kaçar. Böylece kültürel miyopi kronikleşir.

Erkeklerin Yapısal, Kadınların İlişkisel Odakları: İki Farklı Görme Biçimi

Erkekler, genellikle yapısal işlevler üzerinden tanımlanır: üretmek, inşa etmek, düzen kurmak. Bu, uzak hedeflere odaklanmayı gerektirir. Ancak bu hedefler bazen bireyin çevresiyle bağını zayıflatır. Uzağı görmek için yakındaki detaylar bulanıklaşır.

Kadınlar ise ilişkisel bağlara, topluluk içindeki uyuma ve duygusal sürekliliğe yönelir. Bu, yakın odaklı bir görme biçimidir. Duygusal derinlik vardır ama stratejik mesafe eksiktir. Sonuçta toplumda iki farklı görme biçimi ortaya çıkar: biri uzağa odaklı ama duygusal olarak kör, diğeri yakına odaklı ama geleceği bulanık gören bir yapı. Gerçek vizyon ise bu iki bakışın birleştiği noktada doğar.

Toplumsal Miyopluk: Geleceği Göremeyen Kültür

Toplumlar, uzun vadeli planlama yeteneğini yitirdiğinde toplumsal miyopi baş gösterir. Ekonomik krizler, çevre felaketleri, eğitimde kalitesizleşme gibi sorunlar, hep “yakını görmenin” sonucudur. Politikacılar bir sonraki seçimi, şirketler bir sonraki çeyrek kârını, bireylerse bir sonraki günü düşünür. Oysa uzak, yani gelecek, herkesin ortak alanıdır.

Bir çocukta miyopinin erken başlaması ne kadar riskliyse, bir toplumun da erken yaşta “uzak görme yetisini” kaybetmesi o kadar tehlikelidir. Çünkü vizyon eksikliği, ilerlemenin önündeki en görünmez engeldir.

Sonuç: Uzağı Görmek, Toplumsal Bir Sorumluluktur

“Uzağı görememe kaç yaşında başlar?” sorusunun cevabı, yalnızca biyolojik değil, kültüreldir. Kimi zaman çocuklukta, kimi zaman bir toplumun hızla tüketim kültürüne teslim olduğu dönemde başlar. Gerçek görme, yalnızca gözlerle değil, zihinle ve kalple olur.

Toplumun yeniden “uzakları görebilmesi” için hem erkeklerin yapısal bakışıyla kadınların ilişkisel duyarlılığı birleşmeli, hem de bireyler kendi görme sınırlarını fark etmelidir.

Okuyucu olarak sen de düşün: Senin gözlerin nereye odaklı? Yakına mı bakıyorsun, yoksa biraz da olsa uzaklara —henüz olmayan, ama olabilecek olana— bakmayı göze alıyor musun?